21 września 2015 r. o godzinie 18.00 w ramach XIX Festiwalu Nauki odbył się wykład dotyczący mediów i przestępczości. Każdy z zainteresowanych mógł go wysłuchać w Pałacu Staszica mieszczącym się na ul. Nowy Świat 72 w Warszawie. Prowadzący, czyli dr. Dagmara Woźniakowska-Fajst oraz dr. Konrad Buczkowski (wykładowcy w Zakładzie Kryminologii Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk) przedstawiali słuchaczom następujące tematy: – jak media manipulują ludźmi na co dzień? Jakie strategie stosują do wykorzystywania naiwności ludzi? Czym charakteryzuje się wiadomość medialna? Dlaczego tabloidy sieją moralną panikę?
Media są podstawowym źródłem, z którego Polacy czerpią wiedzę na temat przestępczości. Ludzie czerpią informacje o przestępstwach: – w 70% z telewizji, – 15% z prasy, – 7 % z radia oraz z wymiaru sprawiedliwości. Wykładowcy przekonują nas, że ludzie reagują pozytywnie na wiadomości o czynach zabronionych. Pozwala im to na podniesienie swojej rangi społecznej (we własnym mniemaniu). Poruszono temat cenzury w Polsce (obecnej do 1990r.). Jak wiadomo w tym czasie wolność myśli i słowa była bardzo ograniczona, a media były podporządkowane propagandzie. Jednym z tego przykładów było nagłośnienie “afery mięsnej”. Wówczas informacje o przestępczości zostają nagłośnionie w całym państwie. Po czasach PRLu media podzieliły się na tzw. “media poważne” (uznawane za bardziej rzetelne, jednak przyporządkowane interesom określonych ugrupowań politycznych) oraz na tabloidy (czyli takie, które nastawione są na zysk dla właścicieli ).
Jednym ze zjawisk zaobserwowanym w społeczeństwie jest moral panic, czyli panika moralna. To wroga reakcja społeczna, skierowana przeciwko konkretnym warunkom, osobie, czy grupom. Zatem stanowi ona zagrożenie dla wartości społecznych. Dr. Woźniakowska-Fajst podaje przykład moral panic: “Wirus bostoński – Co to jest? Jak go leczyć? Uwaga epidemia! Szaleje bostoński wirus!”-Superexpress.
De facto choroba ta nie jest groźna. U małych dzieci trwa średnio do trzech dni, objawia się jedynie wysypką. Dzieci przechodzą tę chorobę raczej łagodnie.Charakterystyka paniki moralnej to: nieproporcjonalna reakcja, która koncentruje się na lęku oraz szybko rozprzestrzenia przekonanie, że dane twierdzenie jest prawdziwe.Panikę skutecznie podsycają m.in.: mass media, politycy oraz instytucje.
Jak ludzie odbierają informacje wokół nich? Są dwie hipotezy. Jedna z nich mówi o tym, że człowiek pobiera informacje z otoczenia “jak gąbka”, bez żadnej analizy. Druga zaś mówi o tym, że ludzie słyszą to, co chcą usłyszeć (taki odbiór nie jest zwykle zgodny z rzeczywistością).
Ważnym elementem wykładu, było pokazanie gościom cech wiadomości medialnej. Jedną z nich jest natychmiastowość, np. poruszające i emocjonujące hasła w tytułach gazet. Następnie mamy dramatyzację, której celem jest przyciągnięcie uwagi czytelnika. Uproszczenia polegają na pominięciu istotnych faktów i kwestii funkcjonowania społeczeństwa. Kolejnym z elementów jest personalizacja, polegająca na podawaniu informacji prywatnych dotyczących ofiar przez dziennikarzy. Pozostałe cechy to : seksualność, przemoc, bliskość oraz wiarygodność autorytetów.
Jak przedstawiana jest kobieta w przestępczości? Badacze zajmujący się tym tematem, udowodnili, że kobiety rzadziej popełniają przestępstwa od mężczyzn. Mimo to, przestępczość płci żeńskiej jest inaczej przedstawiana od przestępczości mężczyzn. Media zwracają szczególną uwagę u kobiet na czynniki psychiczne.
Przedstawiono dane statystyczne ukazujące to, że na postawie opisu ofiary w jakimkolwiek tabloidzie, możemy dokładnie rozpoznać i zlokalizować osobę w 81,5%. Co prawda człowiek zgadza się na opublikowanie części swoich danych, a w efekcie taka osoba często zostaje wykorzystana, poszkodowana i oczerniona przez media.
Reasumując, uważam, że wykład należał do ciekawych. Obalał wiele mitów, dotyczących przestępczości, wszechobecnej manipulacji mediów. Mogę stwierdzić, że media pokazują zniekształcony obraz rzeczywistości, który często jest przekoloryzowany, aby przyciągnąć tłumy i zdobyć jak największy zysk często kosztem innych ludzi. Bądźmy czujni, nie dajmy się oszukać mediom!
Komentarze ( )