Dnia 24.09.2015r. w Katedrze Lingwistyki Formalnej UW, mieszczącej się na ulicy Dobrej 55 odbyły się warsztaty pt.”Gesty grzeczne i niegrzeczne w kulturze polskiej i obcej.” Wykład prowadziła dr Celina Heliasz-Nowosielska.
Prezentacja rozpoczęła się od wyjaśnienia pojęcia grzeczności. W uproszczeniu to pojęcie oznacza sposób zachowania, który nie zagraża twarzy drugiego człowieka. To znaczy, że ludzie grają swoiste role w społeczeństwie, w celu obrony spójności swojego wizerunku. W naszej kulturze jedynym ryzykiem związanym z naszą reputacją jest właśnie utrata dobrego wizerunku. Jak wiadomo, w komunikacji niewerbalnej znaczną rolę odgrywają gesty. Są charakterystycznymi ruchami naszego ciała z wykorzystaniem pracy rąk, dłoni i głowy. Według Adama Kendona są “Ewidentnie zamierzonymi formami ekspresji”.
Możemy wyróżnić kilka rodzajów gestów:
– gesty wyuczone (np. prowadzenie samochodu, jazda na rowerze)
– manieryzm, czyli ruchy adaptacyjne (np. bawienie się przedmiotami – biżuterią, długopisem, włosami, itp.) Te gesty nie biorą udziału w komunikacji, natomiast stanowią dla nas chwilę odprężenia, rozluźnienia. Zwykle są nieświadome.
-gesty batutowe – Są szczególnie widoczne w czasie mówienia. Pozwalają na lepsze wyrażanie słów, które chcemy przekazać odbiorcy, jak również rytmizują naszą wypowiedź.
Najważniejszym celem warsztatu było zaprezentowanie słuchaczom gestów, które jak dr Celina Heliasz-Nowosielska nazwała “Są manifestem stanów wewnętrznych”.
Pierwszym z nich jest gest powitania – zwyczajny uścisk dłoni. Jak się okazuje, bardzo mało osób widząc siebie na co dzień uszczególnia ten rodzaj powitania. Mężczyźni częściej używają tego gestu w komunikacji między sobą, w odróżnieniu od kobiet, które znacznie częściej witają się poprzez całusa w policzek. Według etykiety to kobieta powinna podać mężczyźnie pierwsza dłoń. Savoir-vivre mówi też o tym, że szefowie, a w każdym razie osoby zajmujące wyższe stanowiska pierwsze podają dłoń do niżej obsadzonych pracowników. Ten gest powitalny oznacza wspólnotę, zjednoczenie, akceptację. Wycofanie się z niego jest niewłaściwe (gest ten jest nieodwracalny). Nieodwzajemniony uścisk dłoni może oznaczać brak szacunku, zniewagę, postawę nonszalancką.
Pocałunki w rękę kobiety są jedną ze staropolskich tradycji, ale takie zachowanie możemy dostrzec również w innych europejskich krajach (zwłaszcza na scenie politycznej).
Słowianie, Bliski Wschód oraz Zachodnia Europa zaliczane są do tzw. kultury cieplejszej. Zauważono, że właśnie na tych terenach ludzie są otwarci, potrafią okazywać wprost swoje emocje, nie stronią od kontaktu z drugim człowiekiem.
W krajach skandynawskich oraz w Wielkiej Brytanii mentalność ludzi jest zdecydowanie bardziej chłodna, zdystansowana. Prawdopodobnie wynika to z kultury angielskiej, która duży nacisk stawia na prawo do przestrzeni.
Składanie pokłonów to jeden z najczęstszych gestów na Dalekim Wschodzie. Świadczy o szacunku, dobrym wychowaniu, tradycji. Czy zatem ukłon może być niegrzeczny? Odpowiedź jest prosta. Tak, jeśli zamierzamy mieszać ze sobą dwie skrajnie różne kultury, np. Barack Obama pokłonił się przed Akihioto jednocześnie podając mu rękę. Świadczy to o braku wystarczającej wiedzy i nieświadomym zlekceważeniu tradycji Dalekiego Wschodu.
Pocieszenie – to chyba jeden z najpopularniejszych gestów występujących w naszym kraju. Polega na wspieraniu drugiej osoby poprzez: delikatne poklepywanie jej po ramieniu, głaskanie po głowie, przytulnie.
Nie możemy zapominać o drugiej stronie medalu. Pocieszenia mogą mieć charakter prześmiewczy. Wcale nie muszą być skierowane w dobrej wierze – warto na to zwrócić szczególną uwagę.
Gest od którego zaczynamy wszyscy – wskazywanie palcem. Jako małe dzieci uczymy się świata i przedmiotów w nim występujących. To normalne, że właśnie w ten sposób komunikujemy się z otoczeniem. Większość z nas słyszała od najmłodszych lat słowa “Nie pokazuj palcem”. Utarło się, że wskazywanie palcem na ludzi jest niegrzeczne i nie przystaje ludziom dorosłym. Na Dalekim Wschodzie ludzie nie przywiązują do tego zbyt dużej wagi. Wszystko im jedno, którym palcem wskazują (zdarza im się nawet środkowym, co dla nas jest obraźliwe).
Znanym gestem w naszym kraju jest tzw. Gest “Vegety” (palec wskazujący z kciukiem tworzy koło). W większości ten gest odbierany jest pozytywnie. Symbolizuje perfekcję, może też odnosić się do smacznego jedzenia. W Azji i Europie Południowej jest odbierany negatywnie, często odczuwalny jako groźba, a nawet zapowiedź czegoś złego.
Reasumując uważam, że gesty są bardzo ważne w naszym życiu. Wyrażają emocje – zarówno te, które chcemy pokazać otoczeniu, jak i te które skrywamy wewnątrz siebie (używamy ich podświadomie). Mogą być bardzo problematyczne, gdy nie znamy tradycji innych kultur, ani zasad Savoir-vivre’u.
Komentarze ( )