Czy stres to coś złego?

            Większość ludzi odbiera stres jako negatywne działanie emocjonalne. Uczucie jest szkodliwe jeśli trwa zbyt długo lub jest zbyt silne. Natomiast kiedy umiemy choć trochę nad sobą zapanować stres może stać się naszym sprzymierzeńcem i mobilizować nas do działania. Taka reakcja zwiększa możliwości radzenia sobie z wymaganiami otoczenia, dzięki czemu umożliwia rozwój psychiczny. Podobno wielu badaczy zjawiska określa go jako podstawowy czynnik rozwoju.

 Biologia stresu

W reakcji biorą udział dwa główne układy – układ współczulny i oś podwzgórze – przysadka – nadnercza, łącząca elementy mózgu.
Układ współczulny zostaje aktywowany już w pierwszych chwilach po zadziałaniu stresora czyli bodźca wywołującego stres i odpowiada za tzw. reakcję walki lub ucieczki.  Pobudza on nadnercza (niewielkie parzyste gruczoły) do wydzielania adrenaliny i noradrenaliny i wywołuje takie skutki jak rozszerzenie źrenic, przyspieszenie tętna i oddechu, przyspieszenie akcji serca.
Oś podwzgórze – przysadka – nadnercza zostaje aktywowana dopiero po minutach lub godzinach od zadziałania bodźca. Podwzgórze, czyli element mózgowia,  wydziela hormon, który pobudza przysadkę mózgową (niewielki gruczoł mieszczący się wewnątrz czaszki i pełniący kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu do wydzielania hormonu kortykotropiny). Ten hormon z kolei, pobudza korę nadnerczy do wydzielania glikokortykoidów hamujących aktywność podwzgórza
i przysadki.
Istotną rolę w stresie pełni też ciało migdałowate. Jest ono odpowiedzialne za rozpoznawanie stresora i przypisywanie mu znaczenia emocjonalnego. Nadmierna aktywacja ciała migdałowatego prowadzi do zahamowania czynności hipokampu, pełniącego bardzo ważną funkcję w pamięci. Oznacza to, że przy nadmiernym stresie możemy zapomnieć nawet podstawowe informacje.

 Rodzaje i fazy stresu

Stres można podzielić na dwa rodzaje:
– Eustres – stres korzystny – to stres pozytywnie mobilizujący do działania
– Dystres – stres szkodliwy –  jest reakcją organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka, pojawia się w momencie zadziałania bodźca.
W stresie wyróżnia się ponadto trzy fazy:
Faza alarmu – początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu niedoświadczenia
i konfrontacji z nową sytuacją. Ma ona dwie subfazy:
Stadium szoku.
Stadium przeciwdziałania szokowi – jednostka podejmuje wysiłki obronne.
Faza walki (odporności lub przystosowania) – Organizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stresorem. Jeśli organizm poradzi sobie z trudną sytuacją wszystko wraca do normy. W innym wypadku następuje trzecia faza.
Faza wyczerpania – Stałe pobudzenie całego organizmu (przewlekły stres) skutkuje wyczerpaniem zasobów odpornościowych, co może prowadzić do chorób psychosomatycznych. W szczególnych wypadkach nawet do śmierci.

 CIEKAWE

Czasami, adrenalina wytwarzana podczas stresu jest tak silna, że normalni ludzie bojąc się o np. rodzinę, wykonują rzeczy dla nich fizyczne niemożliwe m.in. nieumiejący pływać ratuje osobę tonącą, kierowca odsuwa drzewo zagradzające drogę.

 Objawy stresu

Stres nie jest dla nas obcy i łatwo go rozpoznać. Objawia się w różny sposób, u każdego człowieka inaczej. Jednak są objawy, które możemy dostrzec u większości osób. Do takich objawów należą m.in. wypieki na twarzy, nadmierna potliwość, drżenie rąk, ból brzucha. Czujemy również szybsze bicie serca. Takie zachowania nie pomagają i nie działają mobilizująco. Trzeba spróbować się wtedy uspokoić, bo zachowania mogą nam utrudniać myślenie i działanie.

 Konsekwencje silnego i długotrwałego stresu

Stres, choć czasem mobilizujący, to w nadmiernych ilościach wpływa negatywie na nasz organizm. Poszczególne narządy nie funkcjonują jak należy, np.
Skóra – szybkie starzenie się, trądzik;
Układ odpornościowy – zmniejsza zdolność obronną organizmu;
Żołądek – nudności, bóle, zmiany apetytu, choroba wrzodowa;
Trzustka – zwiększone ryzyko cukrzycy;
Jelita – zaparcia, biegunki, syndrom jelita drażliwego, zmniejszenie wchłaniania składników odżywczych;
Głowa – bóle głowy, problemy ze snem, zmniejszona koncentracja, zmiany nastroju;
Serce – zwiększone ciśnienie krwi, szybki puls, zwiększone ryzyko zawału;
Kręgosłup – bóle pleców, przeciążenie, napięcie;
Kości – zwiększone ryzyko osteoporozy;
Mięśnie – napięcie, skurcze i bóle mięśni;

Jak sobie radzić ze stresem?

Ludzie proponują różne metody walki ze stresem i każdy powinien znaleźć dla siebie tą właściwą. Mam kilka propozycji, z których można skorzystać.
Porozmawiaj z kimś kto chce cię wysłuchać – nie udawaj kogoś kto nie może się mylić ani okazywać słabości. Pozwól sobie pomóc.
Miej czas dla siebie – zrób coś co naprawdę lubisz, oderwij się od codziennych trudności.
Zdrowo się odżywiaj – pamiętaj, że istnieje związek między psychiczną i fizyczną stroną człowieka. Unikaj używek.
Stawiaj sobie realistyczne cele – ustal co chcesz osiągnąć i w jakim czasie. Sporządź plan działań, ale nie bądź dla siebie zbyt wymagający.
Utrzymuj kontakt z naturą – pachnący świeżością las i śpiew ptaków dostarczy ci energii i pomoże psychicznie odpocząć.
Uprawiaj sport – ćwiczenia fizyczne są niewątpliwie dobrym sposobem na stres.
Naucz się lepiej gospodarować czasem – sporządzaj plan dnia, tygodnia, spis rzeczy, które masz do załatwienia.
Rozwijaj w sobie poczucie humoru – stare przysłowie mówi, że śmiech to zdrowie. Jest w tym dużo racji.
Nie troszcz się o rzeczy, na które nie masz wpływu – nie ma co się zamartwiać lecz działać i skoncentrować się na tym na co ty masz wpływ.

Wniosek

Stres będzie naszym sprzymierzeńcem, jeśli do codziennych trudności będziemy podchodzić
z dystansem, jeżeli będziemy nadawać naszym doświadczeniom życiowym właściwe proporcje, nie będziemy wyolbrzymiać trudności i zagrożeń. Najważniejszym elementem jest uświadomienie sobie, że chcemy zwalczyć stres i żadna materialna rzecz nam w tym nie pomoże. My sami jesteśmy odpowiedzialni za własne reakcje.

Źródło – wikipedia.org, portal ekozetka.pl, zdjęcie z poradnikmaturzysty.pl