Zwyczaj obdarowywania się prezentami 6 grudnia (tzw. Mikołajki) ma swoje początki w średniowieczu, ok. tysiąca lat po śmierci Mikołaja z Miry. Święty Mikołaj jest jednym z tych świętych, których życiorys dokumentują tylko nieliczne fakty historyczne. Być może dlatego, postać ta obrosła szeregiem mitów i legend.
Święty Mikołaj urodził się prawdopodobnie w zamożnej rodzinie w Patara położonej w zachodniej Lykii, prowincji Azji Mniejszej, ówcześnie należącej do Grecji, a obecnie na terytorium Turcji. Legenda głosi, że urodził się pomiędzy rokiem 280 a 286, inne źródła wymieniają rok 260 albo 250. Rodzice pozostawili mu niemałą fortunę, którą on sam rozdał ubogim.
W roku 300 został wybrany biskupem zaniedbanej djecezji w stolicy Myry, zarządzaniem której zajął się z wielkim oddaniem i wiarą. To tam zasłynął najpierw ze swojej świętości, poświęcenia i cudów. Pierwsza jego biografia spisana została w IX wieku, a jedna z bardziej popularnych napisana przez Simona Metaphrastesa w wieku X. Z niej to dowiadujemy się, że za czasów panowania cesarza Dioklecjana w początkach IV wieku, kiedy to prześladowanie chrześcijan rozciągnęło się na całe Imperium Rzymskie, Święty Mikołaj został uwięziony i zmuszony do opuszczenia rodzinnych stron. W 313 roku cesarz Konstantyn uprawomocnił chrześcijaństwo, Mikołaj został uwolniony i zezwolono mu na powrót do swojej djecezji. Legenda głosi, że obecny na zebraniu rady municypialnej Nicei w 325 roku publicznie potępił Arianizm. U schyłku swego życia złożył wizytę Ojcu Świętemu w Rzymie.
Święty Mikołaj zmarł 6 grudnia około roku 350 i został pochowany w Myrze ( dzisiaj znanej jako Demre w Turcji). Po zajęciu Myry przez Saracenów jego relikwie zostały wykradzione w 1087 roku przez włoskich kupców* i przeniesione do Bari na południe Włoch, gdzie jak głosi legenda Mikołaj zatrzymał się w czasie swej pielgrzymki do Rzymu. Dla upamiętnienia tego faktu wzniesiono kościół, który wyświęcił papież Urban II.
