Budynek dawnego Magazynu rosolisów i likierów w Łańcucie z 1885 r., w którym mieszkam, wchodzi w skład zespołu zabytkowego Stara Likiernia Folwarku Górne Ordynacji hr. Potockich w Łańcucie. Należy on do nielicznie zachowanych, zabytkowych obiektów przemysłowych na terenie województwa i został wpisany do Rejestru Zabytków oraz znajduje się w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce.
Wraz z Domem Administracji Fabryki Rosolisów i Likierów, okolicznymi terenami zielonymi i stawem stanowi unikatowy zabytkowy zespół przemysłowy, który jest elementem magnackiego folwarku znajdującego się w sąsiedztwie zamku. Obszar “Starej Likierni” nie został zniszczony przez architektoniczną zmianę najbliższego otoczenia, lecz zachował większość charakterystycznych cech dla czasów, w których powstał. Utworzony w 2 poł. XVIII w. Folwark Górne, po roku 1810 obok funkcji gospodarczej służył również do wypoczynku. Pod koniec XIX w. obejmował m.in. Spichlerz (obecnie obiekt Muzeum), Holendernię (obecnie Zespół Szkół Technicznych), Dom Administratora (Zespół Szkół Technicznych), wozownię (obecnie Szpital Miejski), Elektrownię (Szpital Miejski), zespół Likierni z budynkami Domu Administracji, Fabryki Rosolisów i Likierów oraz Magazyn Rosolisów i Likierów. Spośród wszystkich zachowanych zabytków architektury związanych z Folwarkiem Górne jedynie budynki Starej Likiermi i Spichlerz przetrwały, zachowując swój historyczny wygląd.
Początki Folwarku na Górnem sięgają XVIII w. Wówczas właścicielką Łańcuta była Izabela Elżbieta z Czartoryskich. Miała decydujący wpływ na kształtowanie i funkcjonowanie rezydencji oraz jej otoczenia. Za jej władania gruntownie przebudowany zamek stał się jednym z głównych centrów życia kulturalnego na ziemiach rozbiorowej Rzeczypospolitej. Zmieniła jego otoczenie – park oraz zaplecze gospodarcze rezydencji. Po śmierci księżnej w 1816 roku powstały m.in. Browar, Fabryka Rosolisów i Likierów, Elektrownia, sieć ciepłownicza, rafinerie, cukrownie, gospodarstwa rolne i ogrodnicze, budynki administracyjne.
W pierwszym okresie swojego istnienia Folwark stanowił typowe zaplecze gospodarcze rezydencji. Alfred I Potocki znacząco rozbudował infrastrukturę gospodarczą w obrębie Folwarku, podporządkowaną produkcji rolnej i przemysłowej. Powstały kolejne budowle: Wozownia, Stajnia, Areszt Dominalny, Spichlerz, Gorzelnia. Przebudowano cały zespół zamkowo-parkowy. Założono Ogród Włoski oraz Ogród Różany.
Budynek Gorzelni stał bardzo krótko, gdyż uległ zniszczeniu jeszcze przed 1912 r. Magazyn Rosolisów i Likierów z 1885 r. oraz budynek Administracji Fabryki z 1899 r. przetrwały w historycznej formie do chwili obecnej. Za czasów Alfreda III Potockiego w 1928 r. przeprowadzono budowę centralnego ogrzewania w rafinerii. Poza tym, oprócz bieżących remontów nie prowadzono poważniejszych inwestycji budowlanych. Łańcuckie wyroby gorzelniane – m.in. rosolisy, likiery, kremy, starka i rum słynęły z wysokiej jakości i cieszyły się popularnością w całej Galicji, były także eksportowane.
Dzisiaj mimo znacznych przekształceń zabytkowych obiektów na terenie najbliższego zamkowi Folwarku Górne (w obrębie obszaru włączonego do Zespołu Szkół Technicznych i Szpitala Miejskiego), należy on do najpełniej zachowanych kompleksów o charakterze służebno-gospodarczym wobec rezydencji magnackiej w naszym kraju. Nie jest jednak odpowiednio prezentowany, popularyzowany i udostępniany. Dla podniesienia jego atrakcyjności i dostępności niezbędna jest rewaloryzacja poszczególnych zabytków, ale przede wszystkim przywrócenie historycznej osi komunikacyjnej północ – południe, tj. Zamek – Stara Likiernia. Naturalne i podstawowe trakty zostały przecięte kilkadziesiąt lat temu budową drogi E-40 oraz całkowitym odcięciem dawnej Fabryki Rosolisów i Likierów.
*Tekst został napisany na podstawie prywatnych źródeł i informacji Jarosława Giemzy.
